تاریخچه و اجزای اسپرینکلر (sprinkler)

بسیاری از کارشناسان ایمنی، سیستم‌های اسپرینکلر (fire sprinkler) را بهترین و کارآمدترین وسیله ایمنی ساخته‌شده تا به امروز می‌دانند. سیستم‌هایی که با به‌کارگیری آب به‌عنوان عامل اطفا کننده، استفاده از حسگرهای حرارتی و تجهیزات رایج در لوله‌کشی نظیر لوله، اتصالات و شیرها، یکی از ساده‌ترین سیستم‌های اطفای حریق بوده که با هدف کنترل یا اطفاء حریق طراحی و نصب می‌شوند. با این بخش از مجله مهندسی ایمنی همراه باشید تا شما را با اجزای اسپرینکلر و باورهای نادرست آن آشنا کنیم.

با توجه به اهمیت و امتیازات سیستم‌های اسپرینکلر در حفظ جان و مال افراد هرسال قوانین سختگیرانه‌تری در خصوص نصب این سیستم‌ها در اماکن مختلف وضع می‌شود، به‌عنوان‌مثال از سال ۲۰۱۲، سازمان ملی حفاظت از حریق آمریکا (NFPA)، نصب سیستم‌های اسپرینکلر را در تمامی ساختمان‌های سه‌طبقه و بیشتر، ضروری می‌داند. خوشبختانه در کشور ما نیز سازمان‌های آتش‌نشانی شهرهای مختلف قوانین دقیق‌تر و جدی‌تری را در خصوص نصب این سیستم‌ها تدوین کرده‌اند.

اجزای سیستم اسپرینکلر

قسمت های مختلف تشکیل دهنده اسپرینکلر و وظایف هر یک از بخش ها به شرح زیر است:

قاب(Frame):

ساختار و بدنه اصلی اسپرینکلر بوده و سایر اجزا بر روی آن قرار می‌گیرند.

 سنسور حرارتی:

از این وسیله جهت تشخیص حریق و کنترل جریان آب استفاده می‌شود و عمدتا از دو نوع «حباب شیشه‌ای» (Glass Bulb) و یا «اتصال زود گداز» (Fusible Link) ساخته می‌شود که در حالت نرمال با جلوگیری  از حرکت در پوش (Cap) مانع خروج آب شده اما در شرایط آتش سوزی، حرارت محیط باعث شکسته یا از بین رفتن آن شده و در نهایت مسیر عبور آب باز می‌شود.

در پوش (Cap):

بین «سنسور حرارتی» و «ارفیس» (روزنه یا سوراخ داخلی که بر روی مقدار آب خارج شده از اسپرینکلر تاثیر گذار است) قرار گرفته و مانع تخلیه و نشتی آب خواهد شد. با از بین رفتن سنسور حرارتی، فشار آب در پوش را جدا کرده و آب از اسپرینکلر خارج می‌شود.

صفحه منحرف کننده جریان-دفلکتور (Defkectore):

جریان آب پس از بازخورد با این قسمت به قطرات کوچک تری تبدل شده و علاوه بر به دست آوردن شعاع پوشش بزرگ تر برای هر اسپرینکلر، حرارت بیشتری را نیز جذب می‌کند، بخش عمده ای از تفاوت بین اسپرینکلرها ناشی از تفاوت بین دفلکتورها است.

اجزای سیستم‌های اسپرینکلر

باورهای نادرست از سیستم اسپرینکلر:

آگاهی‌رسانی به مردم و رفع دغدغه‌های ذهنی آن‌ها می‌تواند عامل بسیار مهمی در نصب و استفاده از سیستم‌های اسپرینکلر باشد. در این بخش به برخی از باورهای اشتباه که باعث نگرانی افراد و امتناع از نصب اسپرینکلر در محیط زندگی و کارشان شده است اشاره می‌کنیم:

-هنگام حریق تمامی اسپرینکلرهای درون خانه فعال خواهند شد!!

واقعیت: باید به خاطر داشته باشیم در هنگام حریق فقط اسپرینکلرهای نزدیک به منشأ آتش‌سوزی فعال‌شده و هیچ‌گاه تمام اسپرینکلرهای درون خانه به‌طور هم‌زمان عمل نمی‌کنند. طبق آمار منتشرشده توسط NFPA، حدود ۶۵ درصد از آتش‌سوزی‌ها تنها با یک اسپرینکلر ۸۱ درصد با دو اسپرینکلر یا کمتر و ۹۳ درصد با ۵ اسپرینکلر یا کمتر کنترل و اطفا شده‌اند.

-رخدادهای کوچک مثل سوختن یک‌تکه نان و یا دود سیگار، سیستم اسپرینکلر را فعال می‌کند!!

واقعیت: اسپرینکلر فقط در صورت وجود دمای بالا فعال می‌شود و نه با دود فقط یک حریق تهدیدآمیز می‌تواند حرارت لازم را برای فعال کردن یک اسپرینکلر ایجاد کند. دود فقط سیستم اعلام حریق را فعال می‌کند.

-خسارت حریق کمتر از آسیب آب تخلیه‌شده از اسپرینکلر است!!

واقعیت: اسپرینکلر عموماً ۲۰ گالن بر دقیقه آب تخلیه می‌کند. یک شلنگ اطفا که توسط آتش‌نشانان به کار گرفته می‌شود بیش از ۱۲ برابر اسپرینکلر یعنی ۲۵۰ گالن بر دقیقه آب تخلیه می‌کند.

– سیستم‌های اسپرینکلر به‌صورت تصادفی فعال می‌شود!!

واقعیت: احتمال اینکه یک اسپرینکلر به‌صورت تصادفی آب را تخلیه کند بسیار پایین است. طبق آمار از هر ۱۶ میلیون اسپرینکلر نصب شده، تنها یک اسپرینکلر به‌صورت تصادفی فعال شده است. در کل می‌توان گفت احتمال تخلیه تصادفی سیستم اسپرینکلر بسیار کمتر از احتمال بروز مشکلاتی است که برای لوله‌کشی آب مصرفی ساختمان رخ می‌دهد.

– سیستم‌های اسپرینکلر برای حفاظت از اموال طراحی شده و برای امنیت جانی مؤثر نیستند!!

واقعیت: سیستم اسپرینکلر امنیتی با سطح بالا برای جان افراد فراهم می‌کند. تاکنون تلفات جانی ناشی از حریق در ساختمان‌هایی که به‌صورت یکپارچه و کامل سیستم اسپرینکلر داشته‌اند، گزارش نشده است. باید خاطرنشان کرد و یکی از دلایل عمده مرگ و میر افراد در آتش‌سوزی‌ها، استنشاق گازهای سمی نظیر مونوکسید کربن است. اسپرینکلرها علاوه بر اینکه مانع گسترش حریق می‌شوند، غلظت گازهای سمی ناشی از حریق را نیز در کمترین حد ممکن نگه می‌دارند. نصب هر اسپرینکلر مانند استخدام یک آتش‌نشان ۲۴ ساعته در محل زندگی و کار است!

– سیستم‌های اسپرینکلر پرهزینه و گران هستند!!

واقعیت: سیستم اسپرینکلر، ارزان‌قیمت‌ترین سیستم اطفای اتوماتیک قابل نصب در ساختمان است و تقریباً هزینه این سیستم معادل هزینه موکت کردن ساختمان‌ها است. باید به خاطر داشت بخش عمده‌ای از هزینه‌های سیستم اسپرینکلر هر سال با تخفیف‌های شرکت‌های بیمه جبران شده و عملاً بعد از گذشت چند سال از نصب سیستم، کلیه هزینه‌های مربوطه جبران می‌شود.

 

مطالب مرتبط:

انواع سیستم‌های اسپرینکلر